Bệnh lý gan mật trên siêu âm nhìn chung khá đa dạng .Trong nhiều dạng bệnh lý đặc biệt là các dạng u tân sinh , độ đặc hiệu của siêu âm trong chẩn đoán từng bệnh cụ thể là không cao do thiếu thông tin và thiếu công cụ chẩn đoán. Vì vậy việc tiếp cận siêu âm theo 1 protocol giúp phân loại các dạng bệnh lý có tiên lượng và điều trị khác xa nhau. Hoặc việc phân loại đó ít nhất cũng có thể gợi ý chẩn đoán ban đầu để lựa chọn các phương pháp khác có độ đặc hiệu cao hơn. Ở bài viết này , tác giả chỉ tiếp cận theo từng dạng bệnh chứ không đi sâu vào từng bệnh cụ thể . Mỗi bệnh cụ thể sẽ trình bày trong các case lâm sàng tiếp theo.
Như ta đã biết , một trong những đơn vị giải phẫu của gan là khoảng cửa với 3 thành phần chính là đường mật , tĩnh mạch cửa và động mạch gan. Trong 3 thành phần này có lẽ dễ khảo sát nhất trên siêu âm trong đa số các trường hợp là tĩnh mạch cửa. Việc 1 tổn thương gan tương tác với tĩnh mạch cửa ra sao có thể giúp ta phân loại được dạng tổn thương.
- Tổn thương u tân sinh : Dạng tổn thương này hình thành từ nhỏ đến lớn và gây hiệu ứng khối nhiều mức độ tùy thuộc vào kích thước và hướng phát triển u. Sự phát triển của u làm đè đẩy gây lệch đường đi bình thường của tĩnh mạch cửa. 1 áp xe gan cũng có thể gây hiệu ứng khối do tính chất hoại tử hóa dịch bên trong làm tăng thể tích khối áp xe , tuy nhiên hiệu ứng khối là không nhiều , nhiều khi hiệu ứng khối không tương xứng với kích thước .
- Tổn thương phá hủy : Khác với tổn thương u tân sinh - 1 dạng mô bất thường mới hình thành trong gan. Tổn thương phá hủy là sự hủy hoại của chính mô gan. Chính vì vậy tổn thương này thường không có hiệu ứng khối hoặc hiệu ứng khối rất hạn chế ( vd trường hợp áp xe gan đã nói ở trên ) . Do tính chất phá hủy , tĩnh mạch cửa thường từ mô gan lành đi xuyên qua tổn thương mà không bị đẩy lệch ra ngoại vi tổn thương. Thường thấy nhất ở dạng này là tổn thương phá hủy gan do chấn thương và do nhiễm trùng .
- Tổn thương thâm nhiễm ác tính : thường gặp là HCC thâm nhiễm. Do tính chất thâm nhiễm , tổn thương không có hiệu ứng khối , tĩnh mạch cửa không bị đè đẩy ra ngoại vi. Tuy nhiên 1 đặc tính khá đặc trưng là tính chất xâm lấn mạch máu gây thuyên tắc. Thường thấy thuyên tắc tĩnh mạch cửa do xâm lấn u. Dấu hiệu có mạch nuôi trong vùng thuyên tắc là 1 dấu hiệu có độ đặc hiệu cao , tuy nhiên độ nhạy thấp vì phụ thuộc nhiều chất lượng doppler và kích thước mạch bị thuyên tắc .
- Tổn thương biến đổi lành tính : Tiêu biểu trong dạng tổn thương này là gan nhiễm mỡ khu trú và các dạng bệnh gan mạn tính như xơ gan. Tổn thương dạng này không có hiệu ứng khối.
- Tổn thương đường mật : Thường có giãn đường mật
- Dị dạng mạch : tùy mạch tổn thương , thường tăng âm sau và có thay đổi hình dạng mạch máu lân cận khối. Sự xuất hiện mạch máu bất thường trên doppler giúp gợi ý chẩn đoán.
......
*** Mỗi 1 cách thức tiếp cận đều có những ưu điểm và nhược điểm khác nhau , và thật khó để có 1 cách thức tiếp cận nào áp dụng được cho tất cả các dạng bệnh lý . Người làm siêu âm cần nắm rõ kiến thức bệnh học và hình ảnh học siêu âm để có cho mình 1 cách tiếp cận tốt nhất khi thực chiến hàng ngày ở những ca bệnh cụ thể.
Trên đây là cách thức tiếp cận của tác giả chia sẻ với mong muốn giúp các đồng nghiệp có thêm 1 ý niệm mới khi gặp 1 hình ảnh bất thường nào đó trên siêu âm gan , rất mong được sự đóng góp của các thầy cô và đồng nghiệp !
Case lâm sàng 1 bệnh nhân nữ trẻ tuổi. Đến khám vì đau thượng vị nhiều tuần nay. Hình ảnh siêu âm gan với nhiều ổ tổn thương giảm âm , tăng âm phía sau và viền echo dày với hiệu ứng khối rất hạn chế. Hình ảnh siêu âm phù hợp tổn thương gan dạng phá hủy với olympic ring sign trong áp xe gan do sán lá gan.
Bs LÊ ĐĂNG HÙNG
Nguồn:
https://www.facebook.com/michelphuongcdha/videos/308356489830994--------------------------------------
Video này được chia sẻ với mục đích nâng cao hiểu biết và kinh nghiệm cho cộng đồng những người làm y khoa. Không vì mục đích vụ lợi nào khác. Những mô tả và kết luận bệnh lý trong video này mang tính chất tham khảo và chỉ dành cho những người có chuyên môn. Vui lòng kiểm tra thật kỹ thông tin trước khi áp dụng vào thực tế. Nếu bạn là chủ nhân video và cảm thấy không hài lòng về điều này, hãy liên hệ với chúng tôi: cdhaonline.net@gmail.com